Porter’s Value Chain – Phân tích chuỗi giá trị của tổ chức

Làm thế nào để tổ chức tạo ra những giá trị?
Làm thế nào để chuyển đổi từ đầu vào thành đầu ra để tạo ra những sản phẩm có giá trị lớn hơn chi phí bỏ ra?
Làm thế nào để giảm thiểu chi phí trong quá trình sản xuất và gia tăng tăng sự khác biệt của sản phẩm?

Đây là những câu hỏi sẽ được phân tích và trả lời bởi Porter’s Value Chain (Chuỗi giá trị của Porter)

Porter’s Value Chain là gì ?

Các công ty sản xuất mua những nguyên liệu thô và tạo ra giá trị mới cho chúng bằng cách làm ra những thứ hữu ích. Các nhà bán lẻ tập hợp một loạt những thứ hữu ích đó, sắp xếp và tạo điều kiện để chúng có thể tiếp cận tới khách hàng… Giá trị được tạo ra bởi một công ty chính là biên lợi nhuận (Profit Margin) :

Giá trị được tạo ra – Chi phí ban đầu = Lợi nhuận

Một tổ chức tạo ra càng nhiều giá trị, lợi nhuận thu được sẽ càng lớn. Một tổ chức cung cấp cho khách hàng càng nhiều giá trị, lợi thế cạnh tranh sẽ được xây dựng càng vững chãi. Do đó, hiểu được cách mà tổ chức tạo nên giá trị và tìm cách để gia tăng giá trị chính là một trong những yếu tố quan trọng của việc phát triển chiến lược cạnh tranh. Đây cũng là vấn đề mà Michael Porter đã thảo luận trong cuốn sách nổi tiếng “Lợi thế cạnh tranh” vào năm 1985. Trong đó, lần đầu tiên ông giới thiệu khái niệm về Value Chain (chuỗi giá trị).

Porter’s Value Chain hay Value Chain là đại diện cho tất cả các hoạt động nội bộ mà một công ty tham gia để sản xuất hàng hóa và dịch vụ. Value chain được hình thành từ các hoạt động chính làm tăng giá trị cho sản phẩm cuối cùng một cách trực tiếp và các hoạt động hỗ trợ tăng giá trị một cách gián tiếp.

Các yếu tố đại diện cho Porter’s Value Chain

Thay vì chỉ nhìn vào từng bộ phận hay các loại sổ sách chi phí, Porter’s Value Chain tập trung vào cả hệ thống và quá trình chuyển đổi từ đầu vào đến đầu ra. Sử dụng quan điểm này, Porter đã mô tả một chuỗi các hoạt động chung cho tất cả các doanh nghiệp và ông chia chúng thành các hoạt động chính và hoạt động hỗ trợ như hình bên dưới đây.

Hoạt động chính:

Những hoạt động chính liên quan trực tiếp đến việc tạo ra, bán, bảo trì và hỗ trợ của sản phẩm hoặc dịch vụ. Chúng bao gồm:

• Logistics nội bộ (Inbound logistics): Đây là tất cả các quy trình liên quan đến nhận, lưu trữ và phân phối đầu vào trong nội bộ. Những mối quan hệ với nhà cung cấp là một yếu tố quan trọng trong việc tạo ra giá trị ở đây.
• Vận hành (Operations): Đây là các hoạt động chuyển đổi đầu vào thành đầu ra để bán cho khách hàng. Ở đây, hệ thống vận hành tạo ra giá trị.
• Logistics bên ngoài (Outbound logistics): Đây là những hoạt động cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ cho khách hàng (có thể ở dạng bán buôn, bán lẻ…); bao gồm những thứ như: hệ thống thu thập, lưu trữ và phân phối; chúng có thể ở trong chính tổ chức hoặc ở bên ngoài tổ chức.
• Tiếp thị và bán hàng (Marketing and Sales): Đây là quy trình được sử dụng để tiếp cận và thuyết phục khách hàng mua hàng từ công ty thay vì đối thủ cạnh tranh. Những lợi ích mà công ty có thể cung cấp và cách công ty truyền đạt những thông điệp có thể tạo ra nguồn giá trị tại đây.
• Dịch vụ (Service): Đây là các hoạt động liên quan đến việc duy trì giá trị sản phẩm hoặc dịch vụ khách hàng sau khi hoàn thành mua bán.

Hoạt động hỗ trợ:

Những hoạt động này hỗ trợ các hoạt động chính ở trên. Mỗi hoạt động hỗ trợ có thể đóng vai trò trong nhiều hơn một hoạt động chính. Ví dụ, hoạt động mua sắm hỗ trợ các hoạt động vận hành và cũng hỗ trợ hoạt động tiếp thị & bán hàng hay các hoạt động khác. Các hoạt động hỗ trợ bao gồm:

• Mua sắm (Procurement): Đây là những gì tổ chức làm để có được các nguồn lực cần thiết cho việc vận hành. Điều này bao gồm việc tìm nhà cung cấp và đàm phán mức giá tốt nhất.
• Quản lý nguồn nhân lực (Human resource management): Đây là cách một công ty tuyển dụng, chiêu mộ, đào tạo, động viên, khen thưởng và giữ chân nhân viên của mình. Con người là một trong những nguồn lực quan trọng nhất. Bởi vậy, các tổ chức có thể tạo ra những lợi thế rõ ràng với các hoạt động nhân sự tốt.
• Phát triển công nghệ (Technological development): Những hoạt động này liên quan đến quản lý và xử lý thông tin, cũng như bảo vệ và phát triển nền tảng kiến thức của công ty. Giảm thiểu chi phí công nghệ thông tin, theo kịp các tiến bộ công nghệ và duy trì sự xuất sắc của các kỹ thuật là nguồn gốc tạo ra giá trị.
• Cơ sở hạ tầng (Infrastructure): Đây là các hệ thống hỗ trợ của tổ chức và các chức năng cần thiết cho phép nó duy trì những hoạt động hàng ngày. Kế toán, pháp lý, hành chính và quản lý chung là những ví dụ về cơ sở hạ tầng cần thiết mà tổ chức cần sử dụng để tạo nên lợi thế.

Mặc dù, những hoạt động chính làm tăng giá trị trực tiếp trong quá trình sản xuất, nhưng chúng không nhất thiết quan trọng hơn các hoạt động hỗ trợ. Ngày nay, lợi thế cạnh tranh chủ yếu xuất phát từ những cải tiến hoặc đổi mới công nghệ trong các mô hình hoặc quy trình kinh doanh. Bởi vậy, các hoạt động hỗ trợ như công nghệ thông tin hay quản lý chung lại thường là những nguồn lợi thế khác biệt quan trọng nhất. Các tổ chức sẽ sử dụng những hoạt động chính và hỗ trợ như “các khối gạch” để xây dựng một sản phẩm hoặc dịch vụ có giá trị.

Sử dụng Porter’s Value Chain

Ví dụ về một bảng phân tích sơ bộ chuỗi giá trị của Vodafone

Để xác định và hiểu chuỗi giá trị của tổ chức, hãy làm theo các bước sau:

Bước 1: Xác định các hoạt động phụ tạo ra hoạt động chính.

Đối với mỗi hoạt động chính, hãy xác định xem các hoạt động cụ thể nào sẽ tạo ra giá trị. Có ba loại hoạt động khác nhau:

• Hoạt động trực tiếp tạo ra giá trị của chính nó
Ví dụ như trong hoạt động tiếp thị và bán hàng của nhà xuất bản sách, những hoạt động phụ trực tiếp bao gồm: Thực hiện các cuộc gọi bán hàng đến các nhà sách, quảng cáo và bán hàng trực tuyến.

• Các hoạt động gián tiếp cho phép các hoạt động trực tiếp chạy trơn tru
Đối với hoạt động tiếp thị và bán hàng của nhà xuất bản sách, các hoạt động phụ gián tiếp bao gồm quản lý lực lượng bán hàng và lưu giữ hồ sơ khách hàng.

• Các hoạt động đảm bảo chất lượng của những hoạt động trực tiếp và gián tiếp
Đối với hoạt động tiếp thị và bán hàng của nhà xuất bản sách, điều này có thể bao gồm hiệu đính và chỉnh sửa quảng cáo.

Bước 2 – Xác định các hoạt động phụ cho từng hoạt động hỗ trợ.

Đối với mỗi hoạt động hỗ trợ như: Quản lý nguồn nhân lực, Phát triển công nghệ và Mua sắm, hãy xác định các hoạt động phụ nào tạo ra giá trị trong từng hoạt động chính. Ví dụ như việc xem xét cách quản lý nguồn nhân lực làm tăng giá trị cho hoạt động logistics nội bộ, logistics bên ngoài, vận hành… thế nào.

Như bước 1, hãy phân thành các nhóm đảm bảo trực tiếp, gián tiếp và đảm bảo chất lượng. Sau đó, hãy xác định các hoạt động tạo giá trị khác nhau trong cơ sở hạ tầng của tổ chức. Một lần nữa, tìm kiếm các hoạt động trực tiếp, gián tiếp và đảm bảo chất lượng.

Bước 3 – Xác định các liên kết

Tìm ra các kết nối giữa tất cả những hoạt động giá trị đã được xác định. Điều này có thể sẽ mất thời gian, nhưng việc liên kết chính là chìa khóa để gia tăng lợi thế cạnh tranh từ khung chuỗi giá trị. Ví dụ: có mối liên hệ giữa phát triển lực lượng bán hàng (đầu tư nhân sự) và khối lượng hàng bán được. Hay có một liên kết khác giữa thời gian việc quay vòng đơn hàng và các cuộc gọi điện thoại từ các khách hàng thất vọng vì đang chờ giao hàng…

Bước 4 – Tìm kiếm cơ hội để gia tăng giá trị

Xem xét từng hoạt động cùng liên kết đã được xác định và suy nghĩ về cách mà tổ chức có thể sửa chữa hoặc phát triển để tối đa hóa giá trị mà tổ chức cung cấp cho khách hàng (khách hàng của các hoạt động hỗ trợ có thể là nội bộ tổ chức hoặc bên ngoài tổ chức).

Lưu ý rằng chuỗi giá trị của tổ chức sẽ phản ánh các chiến lược kinh doanh chung. Bởi vậy, khi quyết định cách cải thiện chuỗi giá trị, hãy rõ ràng về việc tổ chức đang cố gắng tạo sự khác biệt với các đối thủ cạnh tranh hay chỉ đơn giản là tạo dựng một  cơ sở để giảm thiểu chi phí.

_____

Tạo ra chuỗi giá trị cho doanh nghiệp là yêu cầu tất yếu để thúc đẩy doanh nghiệp phát triển. Sử dụng tốt mô hình chuỗi giá trị của Porter sẽ nhà lãnh đạo giúp xác định các yếu tố có thể được tối ưu hóa cho hiệu quả tối đa và khả năng sinh lời; từ đó có thể tìm ra và thực hiện các chiến lược để việc kinh doanh trở nên tốt hơn.