5 Cuộc Khủng Hoảng Kinh Tế Lớn Nhất Trong Lịch Sử

Đại dịch COVID19 đã và đang gây ra ảnh hưởng tiêu cực nền kinh tế thế giới. Điều này khiến nhiều người lo sợ, liệu một kịch bản tương tự hoặc thậm chí tàn khốc hơn cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 có tái diễn đối với thị trường tài chính toàn cầu trong năm nay hay không? Nhìn lại trong lịch sử, các cuộc khủng hoảng tài chính xảy ra không ít lần và thường gây ra những “cơn sóng thần” ở các nền kinh tế bị ảnh hưởng. Hãy cùng xem lại 5 cuộc khủng hoảng tài chính được coi là nghiêm trọng nhất trong lịch sử.

1. Khủng hoảng hoa Tulip năm 1636-1637

Cuộc khủng hoảng đầu tiên trên thế giới có tên: Khủng hoảng hoa Tulip hay còn gọi là Hội chứng hoa Tulip ở Hà Lan.

Vào những năm 1636-1637, cơn sốt hoa Tulip bất ngờ trở nên bùng nổ, hàng ngàn người đổ xô đi mua hoa tulip nhiều màu đến từ Hà Lan. Giá cả của những bông hoa này tăng cao đến mức cắt cổ. Nhiều người phải bán nhà để có thể mua được chúng. Thậm chí, ngay cả những bông hoa chưa được thu hoạch cũng có một thị trường của riêng mình.

Đỉnh điểm của bong bóng là cuộc đấu giá huyền thoại diễn ra tại thị trấn Alkmaar vào ngày 05/02/1637. Cuộc đấu giá này được tổ chức để quyên góp tiền cho trẻ mồ côi. Tại đó, một củ tulip Viceroy được bán với giá 4.203 florin và một củ Admirael Van Enchuysen được bán với giá lên tới 5.200 florin, tương ứng với hơn 2000 đô la Mỹ.

Tuy nhiên, bong bóng hoa tulip nhanh chóng vỡ tan chỉ sau một tin đồn dịch bệnh phát tán từ loài hoa này. Những người đã bỏ số tiền lớn để ôm hoa bắt đầu rao bán một cách tuyệt vọng, tạo ra sự sụt giảm mạnh về giá cả. Nhiều người lâm vào cảnh phá sản. Nền kinh tế Hà Lan vốn quá phụ thuộc vào sản phẩm này đã phải chịu cú sốc bong bóng đầu tiên trong lịch sử hiện đại.

2. Đại khủng hoảng 1929 – 1939

Sự sụp đổ lớn nhất trong lịch sử tài chính Phố Wall đã được báo trước với cao trào đầu cơ xuất hiện trong những năm 1920, khi hàng nghìn người đổ xô đầu tư vào thị trường chứng khoán. Nhiều người đã vay nợ để mua thêm cổ phiếu, tạo ra một bong bóng không thể kiểm soát.

Cho đến ngày 24/10/1929, cú sốc đầu tiên xảy ra, khi bảng niêm yết giá chứng khoán sụp đổ trong nháy mắt, khiến sự hoảng loạn tài chính lan ra khắp đường phố New York.

Ngày “Thứ Hai đen tối” ập xuống, chấm dứt cơn sốt đầu cơ, vốn đã mang lại nhiều lợi nhuận cho những người đầu tư vào sàn chứng khoán. Các ngân hàng phá sản, các công ty đóng cửa và hàng trăm nghìn người trắng tay. Tại Mỹ, tỷ lệ thất nghiệp đạt gần 25% (1933) – giai đoạn đỉnh điểm của cuộc khủng hoảng.

Cuộc khủng hoảng này đã ghi dấu ấn mãi mãi trong lịch sử, khi nó không chỉ tàn phá nền kinh tế Mỹ mà còn mở ra thời kỳ Đại Suy thoái kéo dài gần 10 năm từ 1929 đến 1939.

3. Cú sốc giá dầu OPEC năm 1973

Cuộc khủng hoảng này bắt đầu khi các nước thành viên OPEC (Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ) mà chủ yếu bao gồm các quốc gia thuộc tiểu vương quốc Ả Rập, quyết định trả đũa Mỹ nhằm đáp trả việc nước này đã cung cấp vũ khí cho Israel trong Chiến tranh Ả Rập – Israel lần thứ tư.

Các nước OPEC tuyên bố cấm vận dầu mỏ, đột ngột ngừng xuất khẩu dầu sang Mỹ và các nước đồng minh. Điều này gây ra tình trạng thiếu hụt lượng lớn dầu và giá dầu tăng đột biến. Dẫn đến khủng hoảng kinh tế ở Mỹ và nhiều nước phát triển khác.

Cùng lúc đó sự xuất hiện của lạm phát cực cao. Nguyên nhân là do sự tăng vọt của giá năng lượng. Do vậy, các nhà kinh tế đã đặt tên cho kỷ nguyên này là thời kỳ “stagflation” – một thuật ngữ tài chính chỉ sự trì trệ kết hợp với lạm phát. Phải mất vài năm sau đó thì sản xuất kinh doanh Mỹ cùng các nước đồng minh mới hồi phục và lạm phát trở về mức trước khi khủng hoảng xảy ra.

4. Cuộc khủng hoảng TÀI CHÍNH CHÂU Á năm 1997

Cuộc khủng hoảng này bắt nguồn từ Thái Lan vào năm 1997, đã nhanh chóng lan sang phần còn lại của Đông Á và các đối tác thương mại. Dòng vốn đầu cơ từ các nước phát triển chảy vào các nền kinh tế Đông Á như Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Singapore, Hồng Kông và Hàn Quốc (được coi là con hổ châu Á) đã tạo ra một kỷ nguyên lạc quan quá độ dẫn đến tình trạng quá mức tín dụng và tích lũy nợ lớn tại các nền kinh tế.

Vào tháng 7 năm 1997, chính phủ Thái Lan đã phải từ bỏ tỷ giá hối đoái cố định so với đồng USD đã có từ trước đó rất lâu, với lý do thiếu nguồn lực ngoại tệ. Điều này đã khơi nguồn cho làn sóng hoảng loạn trên khắp thị trường tài chính châu Á và nhanh chóng dẫn đến sự đảo ngược dòng đầu tư hàng tỷ USD từ nước ngoài.

Khi sự hoảng loạn bùng phát trên thị trường và các nhà đầu tư cảnh giác trước những vụ phá sản có thể xảy ra của các chính phủ Đông Á, nỗi lo về một cuộc khủng hoảng tài chính trên toàn thế giới bắt đầu lan rộng. Phải mất nhiều năm để mọi thứ trở lại bình thường. Quỹ tiền tệ Quốc tế đã phải can thiệp để tạo ra các gói cứu trợ cho các nền kinh tế bị ảnh hưởng nặng nề nhất nhằm giúp các Quốc gia này thoát khỏi tình trạng vỡ nợ.

5. Cuộc khủng hoảng TÀI CHÍNH năm 2008

Cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu gần đây nhất đã bùng phát vào cuối thập niên vừa qua. “Cuộc khủng hoảng thế chấp độc hại” này xảy ra khi các ngân hàng Mỹ cho vay thế chấp mua nhà lãi suất cao với những người không có khả năng thanh toán tài chính. Sau đó, số ngân hàng này đã tập trung đầu tư vào lĩnh vực không có nhiều lợi nhuận, cũng như bán lại nhiều lần trên thị trường tài chính.

Bong bóng tài chính bùng nổ khi các khoản nợ tín dụng không thể chi trả được. Giá nhà đất chạm đáy, trong khi hàng triệu người mất nhà cửa. Thị trường chứng khoán sụp đổ, thất nghiệp tăng cao, hệ thống ngân hàng lao đao. Đỉnh điểm là việc ngân hàng Lehman Brothers – một trong những ngân hàng đầu tư lớn nhất thế giới đệ đơn phá sản vào năm 2008.

Đáng chú ý, mặc dù bắt nguồn gốc từ Mỹ, nhưng cuộc khủng hoảng đã nhanh chóng lan sang các quốc gia khác, tạo thành một thảm họa tài chính đối với những nền kinh tế không thể tự bảo vệ được mình. “Căn bệnh” này đã gây ảnh hưởng tiêu cực tới sự phát triển của kinh tế thế giới và khiến nhiều nước một lần nữa rơi vào suy thoái. Phải mất gần một thập kỷ để mọi thứ trở lại bình thường, nhưng trước đó nó đã kịp xóa sạch hàng triệu việc làm và hàng tỷ USD thu nhập trong vỏn vẹn hơn một năm.

Trên đây là 5 cuộc khủng hoảng tài chính được xem là tàn khốc nhất trong lịch sử. Từ đầu năm 2021, kinh tế toàn cầu đang đứng trước ngưỡng cửa của một cuộc khủng hoảng mới với quy mô và mức độ thậm chí còn lớn hơn cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008 – 2009 dưới tác động của đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, dựa trên những diễn biến mới nhất về tình hình dịch bệnh cũng như những nỗ lực đối phó với khủng hoảng của các quốc gia trên thế giới, chúng ta có thể kỳ vọng về một kịch bản tích cực sẽ tới với nền kinh tế toàn cầu trong tương lai sắp tới.