[Infographic] Tăng trưởng GDP của các nước ASEAN và dự báo kinh tế năm 2020

Đông Nam Á là một trong những khu vực kinh tế năng động nhất trên thế giới trong thập kỷ qua. Năm 2020, khu vực này bao gồm các thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) được dự báo sẽ tiếp tục cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ, chủ yếu được hỗ trợ bởi tiêu dùng tư nhân và đầu tư cơ sở hạ tầng công cộng, cũng như kích thích chính sách tiền tệ từ một số chính sách gần đây của các ngân hàng trung ương ASEAN.

[Infographic] Video tăng trưởng GDP của các nước ASEAN trong 11 năm gần đây (2008-2019) 

1. Dự báo tăng trưởng kinh tế năm 2020 trong tình hình diễn biến phức tạp của dịch bệnh COVID-19 (Tháng 1/2020)

Một động lực chính cho sự tăng trưởng mạnh mẽ của ASEAN trong thập kỷ qua là sự tăng trưởng nhanh chóng trong thương mại song phương với Trung Quốc. Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của ASEAN trong 10 năm qua, với thương mại song phương đạt mức 292 tỷ USD trong nửa đầu năm 2019.

Các dự án cơ sở hạ tầng thuộc Sáng kiến Vành đai và Con đường đang góp phần cải thiện kết nối đường bộ, đường sắt và hàng hải, giúp tăng cường dòng chảy thương mại và đầu tư của ASEAN – Trung Quốc. Kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, tổng GDP của 10 quốc gia thành viên ASEAN đã tăng gấp đôi, tính theo GDP danh nghĩa. GDP của ASEAN đã tăng từ 1,6 nghìn tỷ USD năm 2009 lên ước tính 3,2 nghìn tỷ USD vào năm 2019, lớn hơn các nền kinh tế của Ấn Độ, Pháp hoặc Vương quốc Anh. Tổng dân số của ASEAN đã lên tới 622 triệu người, khiến khu vực này trở thành một trong những thị trường tiêu dùng quan trọng nhất ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Trong khu vực Đông Nam Á, sự tăng trưởng mạnh mẽ của nền kinh tế Indonesia trong thập kỷ qua là nhân tố chính thúc đẩy sự mở rộng đáng kể trong tổng GDP của ASEAN, vì Indonesia là nền kinh tế lớn nhất trong ASEAN, chiếm khoảng 1/3 GDP của khu vực. Tăng trưởng nổi lên tại Philippines và Việt Nam trong thập kỷ qua cũng là một đóng góp đáng kể cho sự mở rộng chung trong GDP của ASEAN. Mặc dù lĩnh vực xuất khẩu của nhiều nước ASEAN đã bị ảnh hưởng bởi căng thẳng thương mại Mỹ – Trung năm 2019 cũng như sự suy thoái của ngành điện tử toàn cầu, nhưng đà tăng trưởng kinh tế ASEAN nói chung vẫn mạnh mẽ, được củng cố bởi sức mạnh của nhu cầu trong nước.

Triển vọng cho năm 2020 là tiếp tục mở rộng kinh tế trong khu vực ASEAN bất chấp những cơn gió ngược chiều trong lĩnh vực xuất khẩu. Một số động lực chính sẽ hỗ trợ đà tăng trưởng kinh tế trong năm 2020. Đầu tiên, sự sụt giảm đáng kể của giá dầu thế giới kể từ tháng 5 năm ngoái đã giúp giảm áp lực lạm phát, cho phép một số ngân hàng trung ương ASEAN nới lỏng chính sách tiền tệ kể từ tháng 5, bao gồm Ngân hàng Indonesia, Ngân hàng Thái Lan, Ngân hàng Negara Malaysia và Bangko Sentral ng Pilipinas. Tác động của các biện pháp này sẽ tiếp tục hỗ trợ tăng trưởng trong năm 2020. Thứ hai, nhiều chính phủ ASEAN đang tiếp tục tăng cường chi tiêu cho các chương trình cơ sở hạ tầng, như chính sách đang tăng cường xây dựng cơ sở hạ tầng ở Philippines dưới thời chính quyền của Tổng thống Rodrigo Duterte. Indonesia cũng đã lên kế hoạch tăng đáng kể chi tiêu cơ sở hạ tầng công cộng cho năm 2020.

Thứ ba, thu nhập hộ gia đình tăng nhanh ở một số quốc gia ASEAN đông dân nhất, đặc biệt là Indonesia, Việt Nam và Philippines, đang giúp thúc đẩy tăng trưởng chi tiêu tiêu dùng ở các nền kinh tế này, dự kiến sẽ tiếp tục vào năm 2020. Thứ tư, thỏa thuận thương mại Mỹ – Trung giai đoạn một được công bố vào ngày 13/12/2019 và dự kiến ký kết trong tháng 01/2020 này sẽ giúp ổn định triển vọng tăng trưởng xuất khẩu Đông Á, vì cải thiện xuất khẩu sản xuất của Trung Quốc sang Mỹ giúp cải thiện các đơn đặt hàng đối với hàng trung gian và nguyên liệu từ chuỗi cung ứng sản xuất châu Á. Sự tăng trưởng nhanh chóng bền vững của khu vực ASEAN đã đẩy dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài lên mức kỷ lục 155 tỷ USD vào năm 2018, so với mức 147 tỷ USD năm 2017. Dòng vốn FDI được thúc đẩy bởi đầu tư trong khối ASEAN, cũng như tăng trưởng mạnh mẽ từ dòng vốn từ Liên minh châu Âu và Nhật Bản.

Mặc dù lĩnh vực dịch vụ chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng số dòng vốn FDI, nhưng dòng vốn FDI vào lĩnh vực sản xuất đã tăng hơn gấp đôi chỉ sau hai năm, từ 22 tỷ USD năm 2016 lên 55 tỷ USD năm 2018. Khu vực ASEAN được dự báo sẽ tiếp tục là một trong những khu vực tăng trưởng nhanh nhất thế giới trong thập kỷ tới, với tổng GDP khu vực tăng từ 3,2 nghìn tỷ USD năm 2019 lên khoảng 7,6 nghìn tỷ USD vào năm 2030. Đến năm 2030, tổng GDP của ASEAN được dự báo sẽ vượt đáng kể GDP của Nhật Bản, dự kiến là 7,1 nghìn tỷ USD trong năm đó. Điều này sẽ khiến ASEAN trở thành một trong những khu vực hấp dẫn nhất trên thế giới đối với các công ty đa quốc gia toàn cầu trên một loạt các ngành công nghiệp trong sản xuất và dịch vụ.

Nhận định diễn biến tình hình dịch viêm phổi cấp Covid-19 diễn ra rất nhanh, nghiêm trọng, phức tạp, khó lường và chưa dự báo được đỉnh dịch, thời điểm kết thúc, quy mô và phạm vi tác động, ngày 12/2, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có Báo cáo đánh giá ảnh hưởng của dịch Covid-19 đối với phát triển kinh tế – xã hội Việt Nam. Theo đó, nếu dịch Covid -19 kéo dài tới quý II, tăng trưởng năm 2020 có thể chỉ 5,96%.

2. Dự báo tăng trưởng kinh tế các nước ASEAN năm 2020 (Tháng 4/2020)

Báo cáo “Viễn cảnh kinh tế thế giới” của Tổ chức Tiền tệ thế giới (IMF) mới đây đã giảm dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam năm nay xuống còn 2,7% từ mức 7% được đưa ra vào tháng 1/2020

Theo nhận định của IMF, năm 2020, GDP toàn cầu dự kiến giảm 3% – mức giảm kỷ lục kể từ “đại suy thoái” những năm 1930. Trong đó, những cường quốc kinh tế hàng đầu đều sẽ oằn mình trước tác động nghiêm trọng của dịch bệnh. Nhận định của IMF cho thấy, kinh tế Mỹ được dự báo giảm 5,9%; các nền kinh tế khu vực đồng Euro sẽ giảm 7,5% trong năm nay. Trong đó, Italy chịu ảnh hưởng nặng nhất, với mức tăng trưởng GDP giảm 9,1%. Tây Ban Nha giảm 8%, Pháp giảm 7,2% và Đức giảm 7%. Trung Quốc, nơi Covid-19 lên đến đỉnh điểm trong quý đầu tiên và hoạt động kinh doanh đang nối lại với sự trợ giúp của các gói kích thích tài chính lớn, sẽ duy trì mức tăng trưởng dương 1,2% trong năm 2020.

Theo dự báo của IMF, dịch Covid-19 sẽ đạt đỉnh ở hầu hết quốc gia trong quý II và giảm dần trong nửa cuối năm. Các hoạt động kinh doanh sẽ được khôi phục do những lệnh phong tỏa được nới lỏng. Tuy nhiên, nếu đại dịch kéo sang quý III thì GDP toàn cầu năm 2020 có thể giảm thêm 3% và khả năng phục hồi vào năm 2021 cũng chậm hơn, do ảnh hưởng từ phá sản và thất nghiệp kéo dài. Nếu xảy ra kịch bản xấu, có một đợt dịch thứ hai bùng phát vào năm 2021, buộc phải ngừng hoạt động nhiều hơn, có thể làm giảm 5 – 8 điểm phần trăm trong dự báo cơ sở GDP toàn cầu cho năm đó, khiến thế giới suy thoái trong năm thứ hai liên tiếp.

3. Kinh tế Việt Nam sẽ vượt qua “cơn bão” kinh tế toàn cầu vì Covid-19

Trong năm khó khăn này, IMF coi châu Á mới nổi là một khu vực hiếm hoi có tốc độ tăng trưởng dương trong năm 2020, ở mức 1%. Đặc biệt, Việt Nam chứng kiến tăng trưởng cao nhất trong nhóm ASEAN 5, tiếp đến là Philippines với 0,6% và Indonesia 0,5%. Trong nhóm ASEAN 5, mức giảm GDP mạnh nhất thuộc về Thái Lan (xấp xỉ 9%) khi ngành du lịch đóng góp 16% GDP nơi đây đang bị tê liệt bởi diễn biến khó lường và phức tạp của dịch bệnh.

Thực tế cho thấy, quý I, dù GDP Việt Nam tăng trưởng thấp nhất trong 10 năm qua chỉ tăng 3,82% so với cùng kỳ năm trước nhưng đây là kết quả tích cực so với những nền kinh tế lớn đang chứng kiến tình trạng tăng trưởng chậm hoặc suy giảm tốc độ.

Trước đó, Ngân hàng Thế giới (WB) đã hạ mức dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2020 từ 6,5% trước đó xuống còn 4,9%; Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) cũng dự báo, tăng trưởng kinh tế sẽ giảm mạnh trong năm 2020, xuống mức 4,8%.

“Cho dù các hoạt động kinh tế suy giảm và rủi ro bởi dịch Covid-19 vẫn còn, Việt Nam vẫn là một trong những quốc gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh nhất khu vực Đông Nam A” – ông Eric Sidgwick – Giám đốc quốc gia ADB tại Việt Nam – nhấn mạnh.

Còn McKinsey dự báo, theo một kịch bản có xác suất xảy ra cao nhất 60-70%, khi đại dịch được kiểm soát trong khoảng quý III/2020, tăng trưởng kinh tế toàn cầu phục hồi chậm theo hình chữ U nhưng kinh tế Việt Nam phục hồi nhanh Sự phục hồi ít nhất từ đầu quý III/2020, với tốc độ giữa hình chữ U và chữ V. Trong kịch bản này, cơ quan chức năng vẫn cần nhanh chóng tung ra các gói cứu trợ và Chính phủ vẫn cần tăng cường chi tiêu công để kích cầu và hỗ trợ sản xuất.

Nhắc tới tác động của Covid-19 đối với nền kinh tế Việt Nam, nhóm nghiên cứu thuộc VinaCapital khẳng định: “Tác động của Covid-19 đối với nền kinh tế Việt Nam là nặng nề, nhưng ít hơn các nước khác”. Theo Vinacapital, lý do khiến kinh tế của Việt Nam có thể bị ảnh hưởng ít hơn – chỉ giảm 3,5% tăng trưởng GDP, so với mức giảm 6-7% của nhiều quốc gia khác – là do các biện pháp y tế cộng đồng của Việt Nam đã được áp dụng rất hiệu quả mà không cần thiết phải đóng cửa hoàn toàn nền kinh tế.

Nhìn sang năm 2021, IMF tin rằng kinh tế thế giới sẽ phục hồi sau đại dịch với tỷ lệ tăng trưởng GDP năm 2021 dự kiến tăng lên 5,8%, với nhóm nước phát triển chạm mốc tăng trưởng 4,5%, trong khi các nước mới nổi và đang phát triển sẽ tăng vọt tới con số 6,6%.

Nếu so với giai đoạn hậu khủng hoảng tài chính 2008, khi tăng trưởng toàn cầu phục hồi từ -0,1% năm 2009 lên 5,4% năm 2010 thì những con số trên thể hiện sự lạc quan của IMF. Tuy vậy tổ chức này nhấn mạnh số liệu dự báo năm 2021 sẽ chỉ thành hiện thực khi đại dịch được khống chế, các biện pháp kiềm dịch được tháo dỡ, đồng thời niềm tin của người tiêu dùng và nhà đầu tư được phục hồi.