Chuyển đổi số – Hướng đi tất yếu cho doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam

Trong những giai đoạn khó khăn cũng là lúc ngành bán lẻ nhận ra quy luật: nếu không thích ứng sẽ trở thành nạn nhân của “chọn lọc tự nhiên”. 

“Bình thường hóa” chuyển đổi số trong mạng lưới kinh doanh và những lợi ích mang lại

Dẫn chứng về khái niệm “bình thường hóa” chuyển đổi số tại Việt Nam phải kể đến những áp dụng công nghệ mới như dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây (Cloud)… đã tạo nhiều thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc cắt giảm chi phí vận hành, tiếp cận tối đa các khách hàng tiềm năng trong cùng một khoảng thời gian, hỗ trợ lãnh đạo đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác hơn nhờ các hệ thống báo cáo được tổng hợp tự động. Nhiều doanh nghiệp đã cải thiện được hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh và gia tăng vị thế trên thị trường sau khi “bình thường hóa” chuyển đổi số thành công.

Theo các chuyên gia nhận định, “chuyển đổi số” là quy luật phát triển tất yếu, phương án tối ưu nhất giúp bộ máy kinh doanh hoạt động trơn tru bất chấp gián đoạn, mở ra cơ hội kinh doanh mới kể cả khi yếu tố cách ly con người là bắt buộc, giúp doanh nghiệp bán lẻ thực sự sở hữu “sức đề kháng” tốt trong mọi tình huống xấu.

Với đặc thù cần tính liên kết chặt chẽ với các đối tác từ lớn đến nhỏ, việc xây dựng mạng lưới kinh doanh bằng công nghệ là một trong những vấn đề cần chú trọng. Bởi khi làm tốt công tác này, nhiều cơ hội mới được mở ra trong những thời điểm khó khăn, tạo thêm lợi thế cạnh tranh không chỉ trong giai đoạn này mà còn về lâu dài, khi đứng trước nguy cơ đối thủ từ các doanh nghiệp nước ngoài sử dụng công nghệ để đánh chiếm thị trường.

Thực tế cho thấy, để xây dựng một mạng lưới như vậy các doanh nghiệp ngành bán lẻ sẽ mất vô số thời gian, tiền bạc và công sức để nghiên cứu, thử nghiệm các ứng dụng, nền tảng số… đánh mất lợi thế về thời gian trước đối thủ của mình, cũng như gây khó khăn cho đối tác, hộ kinh doanh khi triển khai mô hình mới. Đây cũng là những khó khăn chung khi các doanh nghiệp bán lẻ cố gắng thực hiện kế hoạch “bình thường hóa” chuyển đổi số mạng lưới kinh doanh trong thời đại 4.0 hiện nay.

Các hình thức chuyển đổi số

Trong khi công nghệ có thể đe dọa đến các doanh nghiệp mới thành lập, thì nó cũng có thể tạo ra các cơ hội chưa từng có cho họ. Đầu tiên, chúng ta phải hiểu, chuyển đổi số không phải là công việc chuyển đổi “nguyên khối”.

Có 4 loại chuyển đổi số, bao gồm: quy trình kinh doanh, mô hình kinh doanh, lĩnh vực và văn hóa/tổ chức. 

Thứ nhất, chúng ta thường thấy các doanh nghiệp chỉ tập trung vào quá trình hoặc chuyển đổi tổ chức mà không giải quyết tất cả vấn đề.

Thứ hai, bản chất đa chiều của chuyển đổi số có nghĩa là việc thực thi phải kết hợp đồng bộ, nó không chỉ liên quan đến Giám đốc Công nghệ thông tin (CIO) hoặc Giám đốc Kỹ thuật số (CDO), mà còn là sự tham gia lãnh đạo đơn vị chiến lược và kinh doanh, phải được sự ủng hộ của CEO… 

Thứ ba, quá nhiều công ty sai lầm khi tin rằng, chuyển đổi số phải bắt đầu bằng chuyển đổi văn hóa, tổ chức. Hướng dẫn cho doanh nghiệp trở nên sáng tạo hơn, xử lý công việc nhanh hơn và kỹ thuật số thực sự quan trọng, nhưng sẽ thành công hơn nếu doanh nghiệp theo đuổi các sáng kiến, chuyển đổi kinh doanh. Có những cơ hội đáng kể được tạo ra bởi các công nghệ mới, nhưng các doanh nghiệp không nhận ra.

Chuyển đổi quy trình 

Trọng tâm chính của hoạt động doanh nghiệp là các quy trình kinh doanh. Dữ liệu, phân tích, API (Giao diện lập trình ứng dụng), học máy và các công nghệ khác cung cấp cho các doanh nghiệp những cách mới có giá trị để xây dựng lại các quy trình với mục tiêu giảm chi phí, giảm chu kỳ thời gian hoặc tăng chất lượng. 

Chúng ta đã chứng kiến sự thay đổi quy trình trải nghiệm của khách hàng, nơi các công ty như Pizza của Domino đã chuyển đổi toàn bộ quy trình đặt hàng. AnyWhere của Domino cho phép khách hàng đặt hàng từ bất kỳ thiết bị nào, do đó làm tăng sự thuận tiện cho khách hàng, giúp thương hiệu này vượt qua Pizza Hut về doanh số. 

Hay việc các công ty áp dụng các công nghệ như tự động hóa quy trình robot để hợp lý hóa các quy trình văn phòng chẳng hạn như kế toán và pháp lý. Chuyển đổi quy trình có thể tạo ra giá trị đáng kể và việc áp dụng công nghệ trong các lĩnh vực này đang ngày càng phát triển.

Chuyển đổi mô hình kinh doanh 

Một số công ty đang theo đuổi các công nghệ số để chuyển đổi những mô hình kinh doanh truyền thống. Trong khi chuyển đổi quy trình tập trung vào các lĩnh vực hữu hạn của doanh nghiệp, thì chuyển đổi kinh doanh nhằm vào các khối cơ bản tạo ra giá trị cho doanh nghiệp.

Các ví dụ khá nổi tiếng về kiểu đổi mới này, từ việc phát lại video của Netflix, cho đến việc thay đổi lại cách thức phân phối âm nhạc (iTunes) của Apple, cho đến việc Grab định hình lại lĩnh vực taxi. 

Và mặc dù chưa phải là thực tế, nhưng đang có nhiều nỗ lực được tiến hành để chuyển đổi hoạt động kinh doanh truyền thống thành công việc do robot đảm nhiệm, không có sự hiện diện của con người. 

Bản chất phức tạp và chiến lược của những cơ hội này đòi hỏi sự tham gia và lãnh đạo của khối chiến lược và kinh doanh trong doanh nghiệp, và các ý tưởng này thường được đưa ra dưới dạng các sáng kiến riêng biệt trong khi vẫn tiếp tục vận hành cách thức kinh doanh truyền thống. 

Chuyển đổi lĩnh vực kinh doanh

Điều mà doanh nghiệp ít tập trung nhưng đáng ngạc nhiên là chuyển đổi lĩnh vực kinh doanh lại tạo ra cơ hội to lớn.  Các công nghệ mới đang định nghĩa lại các sản phẩm và dịch vụ, làm mờ ranh giới ngành và tạo ra các nhóm đối thủ hoàn toàn mới. 

Điều mà nhiều CEO không đánh giá cao lại là cơ hội thực tế cho các công nghệ mới này, giúp mở rộng thị trường ngoài các thị trường doanh nghiệp hiện đang phục vụ. 

Thông thường, chính loại chuyển đổi này đã mang lại cơ hội lớn nhất để tạo ra giá trị mới. Một ví dụ rõ ràng về cách mà nhà bán lẻ trực tuyến có thể chuyển đổi lĩnh vực hoạt động, Amazon. Công ty bán hàng trực tuyến này đã tham gia vào một lĩnh vực mới với sự ra mắt của Amazon Web Services (AWS) – hiện đang là dịch vụ cơ sở hạ tầng, điện toán đám mây lớn nhất thế giới, ngành nghề trước đây vốn thuộc sự sở hữu của những gã khổng lồ công nghệ thông tin như Microsoft và IBM. AWS hoàn toàn không phụ thuộc vào Amazon, hay không phải là hình thức mở rộng kinh doanh của Amazon, đây là doanh nghiệp hoàn toàn độc lập với thị trường cơ bản của Amazon. Hoạt động kinh doanh của AWS hiện chiếm gần 60% lợi nhuận hàng năm của Amazon. 

Trong thế giới kỹ thuật số ngày nay, các lỗ hổng công nghệ không còn là rào cản. Bất kỳ công ty nào cũng có thể truy cập và có được các công nghệ mới cần thiết để mở khóa tăng trưởng hiệu quả với chi phí thấp.

Công nghệ đang là chìa khóa cho nhiều lĩnh vực kinh doanh mới (như trí tuệ nhân tạo, học máy, Internet vạn vật v.v…). Ngày nay, các lĩnh vực này không chỉ có nguồn gốc từ các tập đoàn công nghệ thông tin truyền thống như Microsoft hay IBM mà còn từ một hệ sinh thái khởi nghiệp đang phát triển, nơi chứng kiến nhiều sự đổi mới nhất. 

Các doanh nghiệp biết cách tiếp cận và thúc đẩy sự đổi mới một cách hiệu quả, đặc biệt là từ các nguồn lực mới đang gặt hái được những lợi ích của sự tăng trưởng. Chúng ta thấy nhiều công ty công nghiệp đã trải qua quá trình chuyển đổi lĩnh vực kinh doanh truyền thống. 

Bài học là các doanh nghiệp nên nắm bắt và nhận ra các cơ hội để phát triển những lĩnh vực kinh doanh mới trong quá trình chuyển đổi số. 

Văn hóa, tổ chức 

Việc chuyển đổi số đầy đủ, lâu dài, đòi hỏi phải xác định lại tư duy tổ chức, quy trình và khả năng cho thế giới số. 

Nhiều doanh nghiệp đã nhận ra rằng, kỹ thuật số đòi hỏi phải có một quy trình làm việc nhanh, thiên về kiểm tra và học hỏi, ra quyết định phi tập trung và phụ thuộc nhiều hơn vào hệ sinh thái kinh doanh. Và họ thực hiện các bước tích cực để mang lại sự thay đổi cho các tổ chức của họ.

Khi bạn đang suy nghĩ về việc chuyển đổi một công ty, hãy cố gắng nhận ra những vấn đề cốt lõi. Các sáng kiến kinh doanh sẽ kéo theo sự thay đổi của doanh nghiệp. Thay đổi văn hóa, tổ chức là một yêu cầu lâu dài của thành công, nhưng tốt nhất các doanh nghiệp nên coi việc này là một sản phẩm, chứ không phải là điều kiện tiên quyết cho các sáng kiến chuyển đổi kinh doanh. 

Khi ứng dụng công nghệ tăng lên, các ngành công nghiệp sẽ buộc phải tiếp tục thay đổi. Các doanh nghiệp quan tâm và theo đuổi chuyển đổi kỹ thuật số theo cách đa chiều sẽ tìm thấy thành công lớn hơn so với các doanh nghiệp khác.